Contoh Pelaporan Sejarah PT3 KSSM

Laporan Tugasan Sejarah

Tema: Kedatangan Kuasa Asing

Tajuk: Campur Tangan dan Penjajahan Kuasa Barat                                                            Standard Kandungan: 7.3 Pentadbiran Negeri-Negeri Melayu Bersekutu 

Pernyataan Masalah: British telah mengadakan Perjanjian Pangkor 1874 dengan pemerintah Perak. Perjanjian tersebut lebih menguntungkan British. Buktikan.

Kajian Literatur:

1) Sejarah Tingkatan 3, Dr. Azharudin bin Mohamed Dali, Ridzuan bin Hasan, Muslimin bin Fadzil, Dewan Bahasa dan Pustaka

2) Rentetan Sejarah Malaysia Meniti 50 Tahun Kemerdekaan, Kamdi bin Kamil, Nor Salleh bin Ngatmin, Persatuan Sejarah Malaysia Cawangan Negeri Johor

3) Perjanjian BRITAIN-BELANDA 1824 dan Perjanjian Pangkor 1874, Siti Syahira binti Mustapa, Nurfizzila binti Mohamed Kassim, Program Sejarah Fakulti Kemanusiaan Seni dan Warisan, Universiti Malaysia Sabah

4) Kepentingan Perjanjian Pangkor 1874, Norsuhada Mahyuddin

Objektif Kajian:

1) Menjelaskan syarat-syarat Perjanjian Pangkor 1874 yang lebih menguntungkan British

2) Memahami kronologi Perjanjian Pangkor 1874

3) Menerangkan iktibar yang diperoleh daripada peristiwa campur tangan dan penjajahan British di Perak

Kaedah Kajian:

1) Penyelidikan Perpustakaan

2) Melayari Internet

3) Audio Visual

Sumber Rujukan:

Buku

1) Dr. Azharudin bin Mohamed Dali, Ridzuan bin Hasan, Muslimin bin Fadzil, 2018. Sejarah Tingkatan 3. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Halaman 64, 65, 70, 72, 73

2) Kamidi bin Kamil, Nor Salleh bin Ngatmin, 2007. Rentetan Sejarah Malaysia Meniti 50 Tahun Kemerdekaan. Johor: Persatuan Sejarah Malaysia Cawangan Negeri Johor. Halaman 60, 61

Jurnal

1) Siti Syahira binti Mustapa, Nurfizzila binti Mohamed Kassim, Perjanjian BRITAIN-BELANDA 1824 dan Perjanjian Pangkor 1874. Program Fakulti Kemanusiaan Seni dan Warisan, Universiti Malaysia Sabah. Halaman 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25

2) Norsuhada Mahyuddin, Kepentingan Perjanjian Pangkor 1874

Internet

1) https://sembangkuala.wordpress.com/2010/01/20/perjanjian-pangkor-20-januari-1874/

2) https://cintakansejarah.blogspot.com/2019/06/perjanjian-pangkor.html

3) https://cintakansejarah.blogspot.com/2019/06/ketidakstabilan-keadaan-politik-negeri.html

Sumber Lain

1) Youtube, Perjanjian Pangkor 1874 Hari Ini Dalam Sejarah, 4-2-2018, https://www.youtube.com/watch?v=z4Y7vbtOS94

2) Youtube, perjanjian pangkor, 28-3-2018, https://www.youtube.com/watch?v=-GQ88jruOQA

3) Youtube, PERJANJIAN PANGKOR, 11-5-2019, https://www.youtube.com/watch?v=BPRDPJQqYm8

4) Youtube, PERJANJIAN PANGKOR 1874, 17-7-2017, https://www.youtube.com/watch?v=CDsAUWfzLAc

British telah mengadakan Perjanjian Pangkor 1874 dengan pemerintah Perak. Perjanjian tersebut lebih menguntungkan British. Buktikan.

1.0 Pengenalan dan Latar Belakang

Perjanjian Pangkor 1874 merupakan suatu perjanjian yang ditandatangani pada 20 Januari 1874 di atas kapal berkuasa wap yang bernama HMS Pluto yang berlabuh di Selat Dinding, iaitu kawasan perairan antara Lumut dengan Pulau Pangkor. Pemeteraian perjanjian ini melibatkan Gabenor Negeri-Negeri Selat, Sir Andrew Clarke, Raja Muda, Raja Abdullah, Menteri Larut, Ngah Ibrahim, Dato' Sagor dan ketua-ketua bagi kumpulan kongsi gelap cina Ghee Hin dan Hai San. Perjanjian Pangkor 1874 ditandatangani untuk menamatkan kekacauan di Perak dan memberikan kebenaran kepada British untuk campur tangan dalam sektor pentadbiran, ekonomi dan politik secara rasmi.

2.0 Sebab-Sebab Termeterainya Perjanjian Pangkor 1874

Pada abad ke-19, Perak kaya dengan bijih timah. British menganggap Perak merupakan sebuah negeri penting untuk dikuasai demi kepentingan mereka. Pada awal tahun 1870-an, keadaan politik Perak tidak stabil. British telah nampak peluang untuk menguasai Perak dengan mengadakan Perjanjian Pangkor 1874 dengan pemerintah Perak. Terdapat dua faktor utama yang menyebabkan keadaan politik Perak tidak stabil, iaitu berlakunya Perang Larut dan perebutan takhta dalam kalangan pembesar-pembesar Melayu.

Pada tahun 1848, pemerintah Larut, Ngah Ibrahim telah membawa masuk buruh-buruh cina ke Larut untuk memajukan perlombongan bijih timah. Mereka telah mengganggotai kumpulan kongsi gelap cina utama di Perak sama ada kumpulan Ghee Hin atau kumpulan Hai San. Pergaduhan antara kedua-dua kongsi gelap cina tersebut demi kepentingan mereka telah menyebabkan tercetusnya Perang Larut. Perang Larut telah mengganggu perdagangan bijih timah di Negeri-Negeri Selat. Pedagang Cina dan pedagang Eropah telah meminta British untuk mengambil tindakan bagi memulihkan keamanan di Perak supaya pelaburan dalam perlombongan bijih timah mereka dapat dilindungi.

Keadaan Perak bertambah buruk apabila berlakunya perebutan takhta dalam kalangan pembesar-pembesar Melayu. Selepas kemangkatan Sultan Ali pada tahun 1871, Raja Muda, Raja Abdullah yang sepatutnya dilantik menjadi Sultan Perak tetapi tidak ditabalkan kerana tidak menghadiri upacara pemakaman Sultan Ali walaupun dijemput. Maka, Raja Bendahara, Raja Ismail ditabalkan sebagai Sultan Perak. Raja Abdullah tidak bersetuju dan ingin merebut takhta dengan Sultan Ismail tetapi tiada kuasa. Dia telah menulis surat kepada Gabenor Negeri-Negeri Selat, Sir Andrew Clarke untuk mengesahkannya sebagai Sultan Perak.

Sir Andrew Clarke berpendapat bahawa inilah peluang keemasan untuk menguasai Perak. Dia bersetuju untuk mengesahkan Raja Abdullah sebagai Sultan Perak. Dia mengajak Raja Abdullah, Ngah Ibrahim, pembesar-pembesar Melayu dan ketua-ketua kumpulan kongsi gelap cina untuk berunding di HMS Pluto bagi menyelesaikan masalah Perang Larut dan perebutan takhta. Hasil rundingan mereka merupakan penandatanganan Perjanjian Pangkor 1874.

3.0 Syarat-Syarat yang Lebih Menguntungkan British

Terdapat 8 syarat dalam Perjanjian Pangkor 1874 yang menguntungkan British. Pertama, syarat ke-6 menyatakan bahawa Sultan Abdullah menerima seorang pegawai British yang bergelaran Residen. Nasihat yang diberikan olehnya mesti diikuti oleh sultan dalam semua perkara kecuali perkara yang berkaitan dengan agama Islam dan adat istidat Melayu. Sultan juga haruslah menyediakan satu kediaman untuk Residen. Syarat ke-7 pula menyatakan bahawa kapten Tristam Speedy dilantik sebagai penolong Residen. Dia akan membantu Residen untuk memberikan nasihat kepada Menteri Larut. Nasihatnya mestilah dipatuhi. Di samping itu,syarat ke-5 menyatakan bahawa semua perkara tentang pentadbiran dan pemungutan serta pengawalan pendapatan dijalankan di atas nama Sultan Abdullah. Syarat ke-10 menyatakan bahawa semua pemungutan dan pengawalan pendapatan serta pentadbiran diuruskan di bawah nasihat-nasihat Residen.

Selain itu, syarat ke-8 menyatakan bahawa pembiayaan kos bagi Residen, penolong Residen dan kakitangan British ditentukan oleh kerajaan Negeri-Negeri Selat dan ditanggung oleh pendapatan negeri Perak. Manakala syarat ke-9 pula menyatakan bahawa pembiayaan kos bagi sultan, bendahara, Menteri Larut dan pembesar-pembesar Melayu juga ditanggung oleh pendapatan negeri Perak.

Syarat ke-13 menyatakan bahawa nasihat-nasihat untuk menamatkan kekacauan dan memulihkan kesejahteraan di Perak yang diberikan oleh Residen haruslah diikuti. Akhir sekali, syarat ke-14 menyatakan bahawa Menteri Larut bertanggungjawab untuk menanggung semua kos British dalam memulihkan keamanan di Perak.

4.0 Kesan-Kesan Penandatanganan Perjanjian Pangkor 1874

Pemeteraian Perjanjian Pangkor 1874 telah banyak mendatangkan kesan. Kesan utama yang dibawa oleh perjanjian tersebut ialah British dapat menguasai Perak secara langsung dengan memperkenalkan Sistem Residen berdasarkan syarat perjanjian ke-6, ke-7 dan ke-10. Sultan Abdullah menerima seorang pegawai British yang bergelaran Residen. Residen bertanggungjawab untuk menasihati sultan dalam semua hal ehwal pentadbiran kecuali hal berkaitan dengan adat Islam dan adat istiadat Melayu. Semua nasihat yang diberikan mestilah diikuti dan dipatuhi. Sultan merupakan ketua negeri tetapi British merupakan ketua kerajaan melalui sisten ini. Berdasarkan syarat perjanjian ke-5 dan ke-10, semua perkara tentang pentadbiran negeri dan pemungutan serta pengawaln cukai dijalankan di atas nama Sultan Abdullah tetapi disusun dan diatur menurut nasihat Residen. Oleh itu, British dapat mula menguasai ekonomi Perak apabila Residen berkuasa penuh untuk mengutip cukai di Perak.

Selain itu, berdasarkan syarat perjanjian ke-8 dan ke-9, semua gaji dan elaun sara hidup Residen, penolong Residen dan pegawai British lain bukan dibayar oleh kerajaan British tetapi ditanggung oleh pendapatan negeri Perak. Maka, Perak perlulah menanggung bebanan perbelanjaan tambahan selain menanggung perbelanjaan sultan dan pembesar-pembesar Melayu. British dapat menjimatkan kos pentadbiran mereka di samping juga mengaut segala kekayaan hasil bumi Perak ketika itu untuk membangunkan negara mereka sendiri.

Di samping itu, berdasarkan syarat perjanjian ke-13, Residen menggunakan alasan menamatkan kekacauan di Perak dan memulihkan keamanan dengan memberikan nasihat. Nasihat yang diberikannya mestilah diikuti. Oleh itu, Residen dapat mengambil kesempatan ini untuk menguasai perlombongan bijih timah. Dengan ini, British menjadi orang tengah dalam perusahaan bijih timah di Perak. Urusan perlombongan bijih timah tidak dapat diganggu oleh pihak luar. Maka, British dapat menguasai kekayaan hasil bijih timah di Perak. Berdasarkan syarat perjanjian terakhir, British dapat banyak menjimatkan wang mereka untuk mebaiki kerosakan selepas Perang Larut kerana Menteri Larut akan menanggung semua kos.

Selepas campur tangan Residen, Sultan Abdullah mula kehilangan kuasa contohnya baginda tidak boleh membuat undang-undang seperti sebelumnya lagi. Akhirnya, British berjaya menguasai Perak tanpa disedari oleh pemerintah Perak.

5.0 Kesimpulan

Konklusinya, Perjanjian Pangkor 1874 lebih menguntungkan British. Perjanjian Pangkor 1874 merupakan satu faktor yang membantu British untuk menguasai Perak. Ketidakstabilan politik di Perak telah memberikan peluang kepada British untuk menguasai Perak. 

Terdapat tiga iktibar yang diperoleh daripada peristiwa campur tangan dan penjajahan British di Perak. Pertama, pemimpin negara haruslah berwaspada dan berfikir dengan teliti dengan cadangan yang diberikan oleh negara lain supaya tidak memberikan peluang kepada negara lain untuk campur tangan dalam hal ehwal negara kita. Contohnya, Sultan Abdullah yang ingin disahkan sebagai oleh Sultan Perak sendiri memberikan peluang kepada British untuk menguasai Perak secara rasmi tanpa memikirkan kesan-kesan yang didatangkan oleh perjanjian tersebut. Selain itu, rakyat Malaysia mestilah bersatu padu supaya tidak memberikan peluang kepada kuasa asing campur tangan dalam pentadbiran. Contohnya, Perang Larut telah menyebabkan keadaan di Perak menjadi kacau bilau. British menjadikannya sebagai alasan untuk memulihkan keamanan di Perak dan mula campur tangan dalam pentadbiran Perak dan akhirnya berjaya menguasai Perak. Akhir sekali, kita mestilah bersikap rasional dan membuat keputusan yang betul supaya tidak menyesal selepas kejadian berlaku. Contohnya, walaupun Sultan Abdullah disahkan sebagai Sultan Perak, namun British berjaya menguasai Perak disebabkan oleh kesilapan yang dibuat oleh baginda. 

Kesultanan Johor Riau

Sejarah Johor

Jump to navigationJump to search

Sejarah Johor sudah pun bermula pada tahun 801 M sebagai suatu petempatan perdagangan yang penting. Semasa abad ke-14, kawasan itu menjadi wilayah tanggungan Empayar Majapahit sehingga pemerintahan Kesultanan Melaka (1400-1511) yang mana negeri Johor menjadi pula salah sebuah jajahan pemerintahannya. Pada tahun 1511, Melaka dikuasai oleh pihak Portugis dan Sultan Mahmud Shah , Sultan Melaka ketika itu, melarikan diri ke Pahang dan kemudiannya ke Bintan di Johor. Kesultanan Johor ditubuhkan oleh Sultan Alauddin Riayat Shah II, anakanda Sultan Mahmud Shah, Melaka pada tahun 1528 dimana wilayah jajahan yang diperintah oleh kerajaan ini ialah Johor, Riau, wilayah yang terbentang dari Sungai Klang hingga ke Linggi dan Tanjung Tuan, Muar, Batu Pahat, Singapura, Pulau Tinggi dan pulau-pulau lain di pantai timur Semenanjung Tanah Melayu serta Kabupaten Karimun, Bintan, Bulang, Lingga, Bungaran, Kota Baru, Kampar dan Siak di Sumatera. Pada tahun 1946, negeri Johor menjadi sebahagian daripada Malayan Union. Dua tahun kemudian, Johor menyertai Persekutuan Tanah Melayu.

Perjanjian Pangkor

Pengenalan

---

Perjanjian Pangkor merupakan satu perjanjian yang ditandatangani pada 20 Januari 1874 antara Gabenor Negeri-Negeri Selat Sir Andrew Clarke di pihak Inggeris dan Raja Muda Abdullah yang berkuasa di Hilir Perak bersama-sama dengan pembesar-pembesar yang menyokong baginda iaitu Bendahara, Temenggung, Orang Kaya Menteri, Shahbandar, Raja Mahkota, Laksamana dan Dato' Sagor. Perjanjian ini memberi kebenaran untuk Inggeris mencampuri urusan negeri Perak, satu kesilapan yang telah dilakukan oleh Raja Abdullah dan membuka kepada campur tangan Inggeris secara rasmi dalam urusan negeri Melayu. Perjanjian ini telah ditandatangani di atas kapal HMS Pluto yang berlabuh di Selat Dinding, iaitu di kawasan perairan di antara Lumut dan Pulau Pangkor.

Dengan persetujuan Sultan Abdullah juga, Gabenor Sir Andrew Clarke berani bertindak menjalan dan menurunkan Sultan Ismail yang berkuasa di Hulu Perak dan bersemayam di Tanjong Belanja, Parit, daripada pangkat sultan tetapi membenarkan Sultan Ismail memakai gelaran "Sultan Muda" dengan memberi pencen 1,000 ringgit tiap-tiap bulan. Che Ngah Ibrahim tidak lagi diakui sebagai pemerintah Larut.

Sebab - sebab

Perak merupakan pengeluar bijih timah utama yang mendahului United Kingdom pada abad ke-19. Sementara Inggeris, yang pada masa itu sudah mendapat Pulau Pinang, Melaka dan Singapura, menganggap Perak sebagai sebuah negeri yang amat penting. Tetapi keadaan yang tidak stabil seperti Perang Larut dan pergaduhan antara kongsi gelap Cina mengganggu perniagaan bijih timah ketika itu.

Perjanjian ini berputik daripada kemangkatan Sultan Ali pada tahun 1871. Raja Abdullah, sebagai Raja Muda, sepatutnya dilantik sebagai sultan baru akan tetapi disebabkan baginda tidak menghadiri upacara pengebumian, Raja Bendahara Raja Ismail telah dilantik. Raja Bendahara Ismail diangkat dan ditabalkan kerana mengikut istiadat pertabalan Raja-raja Melayu, baginda ialah sultan yang sah oleh kerana baginda memiliki alat-alat kebesaran diraja. Baginda berkuasa dan mempunyai pengikut yang ramai di Hulu Perak.

Perasaan tidak puas hati mendorong Raja Abdullah meminta bantuan Inggeris. Pada masa yang sama, berlaku permusuhan dua kongsi gelap Cina, Ghee Hin yang dipimpin oleh Chin Ah Yam dan Hai San yang dipimpin oleh Chung Keng Quee untuk merebut lombong bijih timah.

Raja Abdullah meminta pertolongan Inggeris untuk menyelesaikan dua masalah tersebut. Menurut Lucy Bird (1831-1904) dalam bukunya "The Golden Chersonese and The Way Thither" (diterbitkan pada 1892 oleh G.P Putnam dan Anak-anak), Raja Abdullah meminta pertolongan rakannya di Singapura, Tan Kim Ching. Tan bersama seorang pedagang Inggeris di Singapura merangka surat kepada Gabenor Sir Andrew Clarke yang ditandatangani oleh Abdullah. Dalam surat tersebut, Abdullah menyatakan hasrat untuk meletakkan Perak di bawah naungan Inggeris. Pada 26 September 1872, Chung Keng Quee menghantar petisyen yang ditandatanganinya serta 44 orang lagi ketua orang Cina, meminta campur tangan Inggeris selepas diserang 12,000 orang Chung San. Pihak Inggeris melihat perkara ini sebagai peluang keemasan untuk mengembangkan pengaruhnya di Asia Tenggara dan menguasai perdagangan bijih timah. Hasilnya, Perjanjian Pangkor ditandatangani pada 1874.

Syarat

Perjumpaan mesyuarat Raja Muda Abdullah, Sir Andrew Clarke dan beberapa Orang Besar Perak tanpa kehadiran Sultan Ismail dan Raja Yusuf di Pulau Pangkor pada 20 Januari 1874 telah menghasilkan Perjanjian Pangkor dan syarat-syaratnya adalah seperti berikut:

“

Raja Muda Abdullah diangkat menjadi Sultan Perak, Bendahara Ismail bekas Sultan itu dibenarkan memakai gelaran Sultan Muda; Sultan Perak hendaklah menyediakan tempat Residen itu, nasihat Residen British hendaklah diikuti kecuali pada perkara-perkara yang mengenai agama dan adat orang Melayu; fasal menjaga dan memungut segala cukai dan hasil negeri, demikian pula aturan pemerintahan Am hendaklah ditetapkan dengan nasihat Residen British.

”

Syarat penuh ialah:

1. Raja Muda Abdulah diiktiraf sebagai Sultan Perak.
2. Raja Bendahara Ismail, yang sekarang ini menjadi Pemangku Sultan, dibenar mengekalkan gelaran Sultan Muda dengan diberi pencen dan sebuah wilayah kecil diserahkan hak kepadanya.
3. Segala perlantikan pegawai besar lain yang dibuat pada masa Raja Bendahara Ismail menerima alat kebesaran diraja hendaklah disahkan.
4. Kuasa yang diberikan kepada Orang Kaya Menteri ke atas Larut oleh Al-Marhum Sultan hendaklah disahkan.
5. Semua hasil negeri hendaklah dikutip dan semua perlantikan hendaklah dibuat atas nama Sultan.
6. Sultan menerima dan menyediakan sebuah kediaman yang sesuai untuk seorang pegawai British yang dinamakan Residen. Pegawai ini akan ditauliahkan ke istana Sultan, dan nasihatnya mestilah diminta dan diambil tindakan atas semua persoalan selain yang menyentuh agama Islam dan adat istiadat orang Melayu.
7. Seorang Penolong Residen, iaitu seorang Pegawai British yang bertindak di bawah Residen Perak, dengan kuasa yang serupa dan tertakluk hanya kepada Residen tersebut hendaklah ditempatkan di istana Gabenor Larut.
8. Pembiayaan untuk Residen-Residen ini dan Perjawatan mereka hendaklah ditentukan oleh Kerajaan Negeri-Negeri Selat dan menjadi tanggungjawab pertama daripada hasil Negeri Perak.
9. Peruntukan diraja yang mengawal selia pendapatan yang akan diterima oleh Sultan, Bendahara, Menteri, dan Pegawai lain hendaklah menjadi tanggungan seterusnya daripada hasil tersebut.
10. Pemungutan dan pengawalan segala hasil dan pentadbiran am negeri dikawal selia di bawah nasihat Residen-residen ini.
11. Persetiaan di mana Pulau Dinding dan pulau-pulau Pangkor telah diserahkan kepada Great Britain telah tersalah faham, dan dengan yang demikian, maka perlulah diselaraskan semula supaya dapat dikuatkuasakan tujuan sebenar para penggubal Persetiaan itu, dan dengan ini maka diisytiharkan bahawa sempadan wilayah yang diserahkan itu hendaklah diperbetulkan seperti berikut: Dari Bukit Segari, seperti yang tertera dalam Lembaran Carta No. 1 Selat Melaka, yang salinannya dilampirkan, dengan bertanda A, merentas lurus hingga kelaut, kemudiannya di sepanjang [antai laut ke selatan, ke Pulau Katta di sebelah Barat, dan dari Pulau Katta merentang ketimur laut kira-kira sepanjang lima batu, dan kemudiannya ke utara, iaitu ke Bukit Segari.
12. Bahawa legih selatan Sungai Krian, iaitu bahagian kawasan yang salirannya masuk ke sungai itu dari selatan diisytiharkan sebagai Wilayah British, sebagai membetulkan Sempadan Province Wellesley (Seberang Perai). Sempadan itu hendaklah ditandakan oleh Pesuruhjaya, seorang yang dinamakan oleh Kerajaan Negeri-Negeri Selat, dan seorang lagi dinamakan oleh Sultan Perak.
13. Bahawa apabila keadaan kacau-bilau sekarang ini sudah terhenti di Negeri Perak dan keamanan dan ketenteraman telah kembali pulih dalam kalangan puak-puak yang berbalah di Negeri itu, maka langkah-langkah segara di bawah kawalan dan seliaan seorang atau lebih daripada seorang Pegawai British hendaklah dilaksanakan bagi memulihkan sejauh mana yang boleh dilakukan kerja-kerja perlombongan dan pemilikan alat jentera, dll., seperti keadaan sebelum berlaku kacau-bilau, serta bagi menguruskan pembayaran pampasan kerana kerosakan, dan keputusan pegawai atau pegawai-pegawai itu dalam hal sedemikian adalah muktamad.
14. Menteri Larut berjanji mengaku sebagai hutangnya kepada Kerajaan Negeri-Negeri Selat untuk segala caj dan perbelanjaan yang ditanggung atas penyiasatan ini, dan juga atas caj dan perbelanjaan yang ditanggung oleh Tanah Jajahan Negeri-Negeri Selat dan Great Britain dalam usaha mereka bagi mewujudkan ketenteraan di Negeri Perak dan keselamatan perdagangan.

Kesan

Raja Ismail tidak mengiktiraf perjanjian tersebut. Akan tetapi, Raja Abdullah telah diiktiraf Inggeris sebagai sultan dan Sir James W.W. Birchmenjadi Residen Inggeris yang pertama di Perak. Berikutan dengan perjanjian ini, Inggeris terlibat secara langsung dalam urusan pentadbiran negeri Melayu.

Campur tangan Residen Inggeris telah menimbulkan rasa tidak senang di kalangan orang Melayu, khasnya golongan istana yang berasa kuasa mereka telah hilang. Kesannya, orang Melayu Perak mula bertindak. Mereka telah berpakat membunuh Birch. Pembunuhan tersebut dilakukan pada tahun 1875 di Pasir Salak. Kejadian ini mengakibatnya beberapa siri peperangan antara Melayu Perak dan Inggeris hingga tahun 1876.

Banyak pihak yang semuanya orang Perak yang terlibat dalam pembunuhan Birch telah ditangkap dan dihukum bunuh. Antaranya Dato Maharaja Lela, Datuk Sagor, Si Puntum, Pandak Endut, Laksamana Mohamad Amin, Ngah Ibrahim dan lain-lain. Sultan Abdullah pula dibuang negeri ke Pulau Seychelles.

Dengan kejayaan membantutkan penentangan Melayu, Inggeris berjaya mengukuhkan kedudukannya di Perak dan kemudiannya membuka lebih banyak lombong bijih timah di Perak dan ladang-ladang getah. Perak bersama-sama Negeri Sembilan, Selangor dan Pahang kemudiannya dikenali sebagai Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

Ketidakstabilan Keadaan Politik Negeri Perak

Perang Larut di Perak

---

  Hasrat British menguasai bekalan timah dari negeri-negeri Melayu diganggu oleh perbalahan dan kekacauan melibatkan pembesar-pembesar negeri dan juga serangan lanun di Selat Melaka. Sebelum tahun 1861, pembekalan timah daripada daerah Larut berjalan baik. Walaupun Orang Kaya Menteri Paduka Tuan Ngah Ibrahim mengenakan cukai ke atas hasil timah, pulangan lumayan yang diperolehi oleh British menidakkan sedikit kesusahan disebabkan oleh kenaan cukai tersebut.
  Dalam tahun 1861, bekalan timah daripada Larut terganggu disebabkan oleh tercetusnya Perang Larut yang pertama, yang berpunca daripada pergaduhan mengenai laluan air ke kawasan perlombongan. Sumber air penting untuk proses perlombongan bijih timah kerana kaedah perlombongan palong digunakan. Kerana tidak puas hati, kumpulan Ghee Hin di Klian Baru diserang oleh kumpulan Hai San di Klian Pauh.
  Gangguan bekalan timah menyebabkan pedagang Cina di Pulau Pinang, yang membuat pelaburan besar di dalam industri perlombongan bijih membuat aduan kepada Gabenor Negeri-Negeri Selat supaya mengambil tindakan memulihkan keadaan. Disebabkan tekanan daripada peniaga-peniaga di Pulau Pinang, Gabenor Negeri-Negeri Selat Kolonel Cavenagh masuk campur dan akhirnya memaksa Ngah Ibrahim bertindak menenangkan keadaan. Ngah Ibrahim, bagi pihak Sultan Perak, dipaksa membayar $17,447 sebagai ganti rugi kepada kumpulan Ghee Hin.
  Keadaan menjadi tegang dan berkemungkinan mencetuskan perbalahan besar. Selang 4 tahun kemudian, Perang Larut kedua meletus berpunca daripada pergaduhan semasa permainan judi melibatkan kumpulan ahli-ahli kongsi gelap. Kumpulan Hai San menawan 14 orang ahli Kumpulan Ghee Hin sebagai tebusan, dan akhirnya membunuh 13 orang daripada mereka. Tebusan terakhir berjaya melepaskan diri dan memberitahu kejadian kepada kumpulannya. Kumpulan Ghee Hin membalas dendam dan menyerang perkampungan Hai San, dan membakar bangunan di dalam kampung itu dan membunuh 40 orang penduduk.
  Sekali lagi, bekalan bijih terganggu. Perbalahan merebak sehingga ke Seberang Perai dan Pulau Pinang, dan kumpulan kongsi gelap selain Kumpulan Ghee Hin dan Kumpulan Hai San turut terlibat. Siasatan yang dijalankan pentadbir British mendapati kedua-dua Kumpulan Ghee Hindan Kumpulan Hai San bersalah kerana mengganggu keamanan Pulau Pinang dan masing-masing dikenakan denda $5,000 dan beberapa pemimpin mereka di buang negeri. Buat seketika, bekalan timah diteruskan. Tetapi pihak British mulai risau mengenai perbalahan-perbalahan yang mengganggu bekalan timah mereka.
  Kerisauan British membuat Ngah Ibrahim mengambil tindakan proaktif dengan mengambil Tristam Speedy sebagai Setiausaha (Pentadbir) di Larut, khususnya untuk memodenkan sistem pentadbiran di Larut dan meningkatkan keselamatan dan keamanan. Untuk tujuan ini, Kapten Tristam Speedy membawa 110 orang askar Sepoi Sikh dari Punjab ke Perak untuk menggantikan 40 orang Polis Melayu di bawah pengajian Ngah Ibrahim. Tetapi, usaha Ngah Ibrahim menjadi sia-sia apabila Perang Larut Ketiga meletus dalam tahun 1872, kali ini berpunca daripada tertangkapnya seorang ketua kumpulan Ghee Sin di pangkuan isteri anak saudara pemimpin Hai San.
  Perang Larut Ketiga tahun 1872 memberi kesan buruk kerana melibatkan pembesar Melayu negeri Perak yang berpihak kepada kumpulan yang berbalah. Ngah Ibrahim menyokong kumpulan Hai San sementara Raja Abdullah menyokong kumpulan Ghee Hin. Pada satu ketika, kumpulan Hai San terpaksa berundur daripada Klian Pauh, tetapi dapat menduduki semula Klian Pauh setelah mendapatkan bantuan Ngah Ibrahim.

Perebutan Kuasa Di Kalangan Pembesar Melayu

  Kemangkatan Sultan Ali dalam tahun 1871 diikuti dengan perebutan kuasa di kalangan pembesar Melayu, iaitu Raja Ismail, Raja Yusof dan Raja Abdullah. Raja Abdullah tidak menghadiri majlis pengkebumian Al-marhum Sultan Ali dan menimbulkan kemarahan pembesar-pembesar Perak. Akibatnya, segolongan besar pembesar negri bersama-sama Menteri Larut menabalkan Raja Ismail sebagai Sultan. Pembesar negeri di selatan Perak memberikan sokongan kepada Raja Ismail dan menabalkannya sebagai Sultan.

  Pertabalan ini ditentang oleh Raja Abdullah, tetapi Raja Abdullah tidak mempunyai tapak untuk berkuasa. Untuk mendapatkan sokongan dan pengaruh, Raja Abdullah memberikan sokongan kepada kumpulan Ghee Hin dengan harapan sekiranya mereka menang dalam perbalahan mereka dengan kumpulan Hai San, kedudukan Ngah Ibrahim akan terhakis dan kedudukan Raja Abdullah sendiri akan teguh, membolehkan ia mencabar pertabalan Sultan Ismail sebagai Sultan Perak.
  Raja Abdullah juga cuba mendapatkan sokongan daripada pedagang British bernama W.H.M. Read yang menjadi rakan perniagaannya. Kepada Read, Raja Abdullah menyatakan kesediaannya untuk menerima penasihat British sekiranya beliau ditabalkan sebagai Sultan Perak. Tetapi gabenor Negeri-Negeri Selat tidak bertindak kerana hendak memberikan peluang kepada Ngah Ibrahim untuk menyelesaikan masalah Perang Larut tanpa dibantu pihak British. (Sir Harry Ord bersahabat dengan Ngah Ibrahim). Akhirnya, askar Sepoi di bawah pimpinan Kapten Tristam Speedy berjaya membantu Ngah Ibrahim mengembalikan penguasaan pihak Hai San ke atas Klian Pauh. Dengan kekalahan itu, kumpulan Ghee Hin tidak berupaya membantu Raja Abdullah dalam usahanya menabalkan diri sebagai Sultan.

Perang Larut Keempat

  Perang Larut Keempat meletus dalam tahun 1873, kurang setahun selepas berakhirnya Perang Larut Ketiga. Selepas Kumpulan Hai San dengan bantuan Ngah Ibrahim menguasai semula kawasan lombong di Klian Pauh, Kumpulan Ghee Hin yang disokong oleh Raja Abdullah menyerang balas dengan pejuang dan senjata yang dibawa dari Singapura dan China.

  Harta benda milik Ngah Ibrahim juga turut dimusnahkan dan penduduk Melayu dibunuh dan harta benda mereka dimusnahkan. Kekacauan merebak ke daerah Krian, Pulau Pangkor dan Dinding. Pembesar Melayu yang sebelum itu menyebelahi kumpulan Cina yang berbalah terperanjat melihat huru hara akibat perbalahan antara dua Kumpulan Cina tersebut. Kemusnahan yang dibawa oleh 40,000 orang Cina yang berbalah membawa padah besar kepada negeri Perak.

 Peniaga di Pulau Pinang sekali lagi melihat pelaburan mereka hancur lebur akibat perbalahan dan sekali lagi meminta Gabenor Negeri-Negeri Selat mengambil tindakan memulihkan keamanan di Perak agar perniagaan mereka tidak kerugian

  Pada 30 Disember 1873, Raja Abdullah mengutuskan sepucuk surat kepada Gabenor Negeri-Negeri Selat meminta bantuan British untuk menghantar "seorang yang cukup berwibawa untuk membolehkan kewujudan satu sistem kerajaan yang baik di Negeri Perak". William Pickeringdihantar ke Larut untuk merundingkan keamanan dengan kaum Cina yang berbalah dan untuk menerima penyelesaian dan timbang tara British. Sementara itu Frank Swettenham (yang fasih berbahasa Melayu dan boleh menulis Jawi) dihantar untuk memujuk pembesar-pembesar Melayu menghadiri perjumpaan di Pulau Pangkor.

Perjanjian Pangkor 1874

  Surat daripada Raja Abdullah meminta bantuan British untuk membolehkan dia dilantik menjadi Sultan Perak digunakan sebagai pemunca oleh Sir Andrew Clarke untuk mencampuri hal ehwal negeri-negeri Melayu. Dia menghantar William Pickering, seorang pegawai tinggi yang dilantik menjadi Pelindung orang-orang China (Protector) di Singapura untuk memujuk pihak-pihak yang bertelagah dalam Perang Larut untuk menerima timbang tara British. Frank Swettenham pula dihantar untuk memujuk pembesar-pembesar Melayu untuk hadir di meja Perundingan untuk mencari penyelesaian perebutan kuasa di Perak.

  Perjanjian Pangkor ditandatangan pada 20 Januari 1874 di atas sebuah kapal berkuasa wap yang dahulunya HMS Pluto tetapi kini dikenali sebagai Kapal Kolonial Pluto (Colonial Steamer Pluto). Pada hari berkenaan, pihak British memeterai dua perjanjian

a) Perjanjian Pangkor di antara pihak British dengan pembesar-pembesar Melayu b) Persetujuan Cina (Chinese Engagement) di antara pihak British dan 26 orang pemimpin kumpulan Ghee Hin, Kumpulan Hai San dan lain-lain kumpulan Cina yang terlibat dalam Perang Larut.

Persetujuan Cina

• 26 orang pemimpin-pemimpin Cina yang mewakili kumpulan Ghee Hin, Kumpulan Hai San dan kumpulan-kumpulan lain yang terlibat dengan Perang Larut bersetuju menerima timbang tara British. • Kumpulan terlibat juga bersetuju untuk melucutkan senjata yang sebelumnya dipasang di kapal-kapal mereka, memusnahkan kubu-kubu pertahanan mereka, bertukar-tukar tawanan perang dan bersetuju untuk tidak melanggar persetujuan berdamai. • Kumpulan-kumpulan terlibat bersetuju menandatangani satu surat persetujuan untuk berhenti berbalah. • Mana-mana pihak yang melanggar persetujuan berdamai akan dikenakan denda $50,000.

  Persetujuan Cina ini membolehkan British menubuhkan satu jawatankuasa timbang tara untuk menyelesaikan masalah kawasan perlombongan yang bertindih di antara kumpulan Ghee Hin dan Hai San. Kedamaian yang dicapai membolehkan kaum Cina kembali kepada aktiviti perlombongan dengan tujuan mengaut keuntungan. Klian Pauh diserahkan kepada kumpulan Hai San, dan kemudiannya ditukarkan nama menjadi Taiping. Kumpulan Ghee Hin mendapat kawasan Klian baru dan kemudiannya dikenali sebagai Kamunting. Persetujuan ini berjaya menamatkan perbalahan yang membawa kepada gangguan bekalan timah. Walaupun aktiviti (dan persaingan) kongsi gelap berterusan, mereka tidak lagi bertelagah secara terbuka.

Perjanjian Pangkor

Perjanjian Pangkor ditandatangan oleh Pihak British dengan Sultan Abdullah, Sultan Perak.

• Perjanjian Larut memberikan pengiktirafan kepada Raja Abdullah sebagai Sultan Perak, bagi menggantikan Sultan Ismail.
• Sultan Ismail yang dilucutkan gelaran Sultan diberikan gelaran Sultan Muda dan diberikan pencen bulanan $1,000 dan diberikan satu kawasan jajahan baginya.
• Ngah Ibrahim kekal menjadi Orang Kaya Menteri Paduka Tuan dan berkuasa ke atas Jajahan Larut, tetapi kuasanya disekat dan tidak bebas seperti sebelumnya. Pihak British akan melantik Penolong Residen untuk membantu beliau mentadbir jajahan Larut.
• Pihak British akan melantik seorang Residen untuk menasihati Sultan dalam semua aspek pentadbiran negeri kecuali perihal agama Islam dan adat resam Melayu. Bayaran gaji Residen akan dibiayai oleh Sultan Perak, dan nasihat Residen mesti diperolehi dan diikuti oleh Sultan dalam semua perkara pentadbiran negeri kecuali perihal agama Islam dan adat resam Melayu. Sultan akan menyediakan sebuah tempat tinggal kepada Residen.
• Kutipan Cukai tidak lagi boleh dibuat oleh pembesar-pembesar Melayu tempatan. Residen British akan bertanggungjawab untuk mengutip dan mengawal semua kutipan cukai dan perbelanjaan wang cukai - that the collection and control of all resources and the general administration of the state should be regulated under the advice of the Resident. (W. G. Maxwell and W. S. Gibson, Treaties and Engagement Affecting the Malay States and Borneo (London, 1924)
• Oleh kerana pembesar-pembesar Melayu tidak lagi boleh membuat kutipan cukai, mereka akan diberikan pencen bulanan oleh kerajaan negeri.
• Wilayah Dinding diserahkan kepada pentadbiran oleh pihak British dan menjadi wilayah takluk Negeri-negeri Selat. Dinding diambil alih oleh pihak British kerana mahu menyelesaikan masalah lanun yang mengambil perlindungan di dalam hutan bakau dan gua-gua di sekitar kawasan Dinding.

Kesan Perjanjian Pangkor

---

  Pembesar-pembesar Melayu sebenarnya terperangkap dengan Perjanjian Pangkor. Mereka tidak dapat melihat kesan yang akan mengikuti terma yang dituntut oleh pihak British ke atas Sultan Perak (dan ke atas pembesar-pembesar Melayu). Sultan Perak dan pembesar-pembesar Melayu tidak memahami bahawa perjanjian ini akan meluputkan kuasa Sultan dan pembesar-pembesar Melayu. Sultan Abdullah salah faham mengenai terma utama Perjanjian Pangkor mengenai perlantikan seorang Residen. Sultan Abdullah memikirkan bahawa Residen British hanya berkuasa memberikan nasihat kepada Sultan dan bahawa boleh Sultan mengetepikan nasihat yang diberikan oleh Residen. Punca salah faham adalah dalam penterjemahan Artikel VI Perjanjian di antara versi Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu.

Article VI (Bahasa Inggeris)

That the Sultan receive and provide a suitable residence for a British Officer to be called Resident, who shall be accredited to his Court and whose advice must be asked and acted upon on all questions other than those touching Malay Religion and Custom.

Artikel VI (mengikut fahaman Sultan Abdullah)

Sultan akan menerima dan menyediakan satu tempat tinggal yang bersesuaian untuk seorang Pegawai … yang diberikan gelaran Residen British. Sultan Perak diperlukan merujuk kepada beliau di dalam semua perkara dan pentadbiran negeri Perak dan dia (Residen British) tidak boleh masuk campur dalam hal-hal berkaitan agama Islam dan adat Melayu.

  Walaupun pada asalnya Sultan Abdullah berfahaman bahawa Residen British hanya berkuasa memberikan nasihat sahaja kepada Sultan, tanggapan itu nyata salah apabila Residen British menjadi pentadbir sebentar negeri Perak. (Khong Kim Hoong, Merdeka! British Rule and the Struggle for Independence in Malaya 1945-1957, SIRD, 1984)

  Sultan Ismail tidak menerima syarat-syarat Perjanjian Pangkor, khususnya perlantikan beliau sebagai Sultan Muda dengan berikan pencen dan kawasan kecil sebagai jajahan warisan keluarganya. Perjanjian ini juga mengikiskan kuasa autonomi yang diberikan kepada Ngah Ibrahim sebagai Menteri Larut dengan perlantikan Kapten Tristam Speedy sebagai Penolong Residen khusus untuk Larut.

  Sir Andrew Clarke dilihat sebagai melebihi mandat kuasa yang diberikan kepadanya. Sir Peter Benson Maxwell mengkritik tindakan British dalam tulisannya Our Malayan Conquest. Sir Andrew mempertahankan tindakannya dengan alasan Ia perlu dilakukan untuk menjamin keamanan di Tanah Melayu dan menjaga kepentingan British. Sir Andrew juga mendapat sokongan padu daripada kerajaan British di London dan juga daripada kumpulan pedagang-pedagang di Negeri-Negeri Selat.

Kepentingan Perjanjian Pangkor

---

  Perjanjian Pangkor membuka jalan untuk campur tangan British di Tanah Melayu dengan menggunakan Sistem Residen bagi membolehkan pemerintahan British. Sistem Residen memberikan gambaran bahawa pembesar-pembesar Melayu masih memegang kuasa pemerintahan, pada hal kuasa pemerintahan sebenarnya berpindah kepada Residen.

  Sistem Residen sebenarnya adalah sistem pemerintahan secara tidak langsung yang membolehkan British bertapak di Negeri-Negeri Tanah Melayu. Walaupun Sultan masih menjadi ketua negeri, dia tidak lagi menjadi ketua kerajaan. Kini kuasanya dihadkan kepada perkara-perkara berkaitan agama dan adat resam Melayu sahaja. Sultan wajib menerima nasihat di dalam semua perkara pentadbiran dan pengurusan kerajaan, dan dengan itu nasihat yang diberikan sebenarnya adalah arahan yang perlu dipatuhi oleh Sultan berkenaan.

  Sistem Residen yang dilaksanakan adalah halus tetapi berkesan. Ia digunakan sebagai model untuk membolehkan campur tangan British di negeri-negeri Melayu terutamanya di Selangor, Negri Sembilan dan Pahang.